Мы в ответе за Победу

Этот день особенный, желанный.

Солнце светит ярко в вышине.

День Победы - праздник долгожданный

Отмечается у нас в стране.

Но особенно он дорог ветеранам,

Слёзы радости и боли в их глазах.

Не зажить никак душевным ранам,

И дрожат цветы у них в руках.

 Я родилась в счастливое, мирное время, но  много слышала о войне, ведь она не обошла стороной и моих родных и близких. Своего прадеда Якова я знаю лишь по рассказам папы и бабушки, которые бережно хранят его старые пожелтевшие фотографии.

Мой прадедушка, Сплендер Яков Владимирович, родился в 1916 году.

Когда началась Великая Отечественная война, он служил в армии и поэтому сразу же оказался на фронте. Было ему 25 лет. В звании старшего лейтенанта прадедушка прошёл всю войну, с боями добрался до Берлина, участвовал в освобождении Праги, где получил осколочное ранение.  За время военных действий удостоился многих наград, среди которых орден Красной Звезды и Почётная грамота Верховного Главнокомандующего Маршала Советского Союза И.В. Сталина.

В послевоенные годы прадедушка часто участвовал в мероприятиях, приуроченных Великой Отечественной войне.

Он часто смотрел передачи и фильмы про войну и всегда плакал, вспоминая о тех событиях, которые ему пришлось пережить.

Прадедушка прожил долгую жизнь, он женился уже в мирное время, у него была дружная и крепкая семья.

Умер он в 1981 году и похоронен в своей родной деревне Поповцы (сейчас это Солигорский район). Во время похорон все его награды несли на специальных подушечках, а их было немало.

С годами все кажется ближе,

Все стало ценнее вдвойне.

Спасибо за то, что ты выжил

На той беспощадной войне.

Спасибо тебе, прадедушка, за то, что есть я, за то, что есть мои мама и папа, за жизнь, за мир!

Вечер Яна, учащаяся 11 «Б» класса

средней школы №12 г. Слуцка

Война. Это слово нам не приснилось. Оно слышится в каждом доме, когда листают старые фотографии и смотрят на портреты родных и близких людей. Оно слышится и тогда, когда за окном бушует май и природа вступает в самую прекрасную свою пору – пору цветения. Оно слышится и тогда, когда убелённые сединами мужчины и женщины встречаются и вспоминают свою молодость, такую трудную и, несмотря ни на что, прекрасную. Они плачут и вспоминают своих друзей, свою любовь, свою войну. В каждом доме знают это страшное слово.

Участником Великой Отечественной войны был мой прадедушка Долбик Павел Александрович.

Родился он в 1919 году в русском городе Вязьма в семье военного. Окончив школу, поступил в военное училище, как и отец, стал военным. Когда началась война, прадедушке едва исполнилось 22 года. Он служил на Балтийском флоте.

В 1942 году пограничный катер, на котором находился Павел Александрович,  столкнулся с немецким. В ходе боя прадедушка был ранен в ногу. Долгое время он находился в госпитале. После этого его комиссовали и он вернулся домой. Позже женился и переехал жить в д.Евличи Слуцкого района. Работал в колхозе.

 Я горжусь своим прадедушкой и буду рассказывать о его героическом прошлом своим детям и внукам.

                                                                          Долбик Анастасия, учащаяся 9 «Б» класса

 средней школы №12 г.Слуцка,

пионерская дружина «Романтики»

Цяжка слухаць такое… А як жа насіць яго ў памяці  столькі гадоў?

Са сведкай тых трагічных падзей – Васілісай Сцяпанаўнай – мы сустрэліся ў пагодны вераснёўскі дзень. Свяціла скупое восеньскае сонца. Вяскоўцы працавалі на сваіх палетках. Мы слухалі Васілісу Сцяпанаўну і міжволі зайздросцілі самі сабе. Зайздросцілі таму, што не ведаем вайны, не прачынаемся ад шуму самалётаў ці бамбёжак, радуемся кожнаму новаму дню.

Васіліса Сцяпанаўна гаварыла ціха, амаль шэптам. Не, не ад няёмкасці ці сарамлівасці перад намі сцішыла яна так голас, а таму што кожнае слова для яе – боль, пакута. Не тая, не там пакута, а вось тут, цяпер. Жыццё для яе не падзелена на дзве палавіны: тое, што было, у яе памяці, працягваецца. Такая гэта натура, істота. Але, як адзначае наша суразмоўніца, ёй яшчэ пашчасціла.

Васіліса Сцяпанаўна нарадзілася ў вялікай сялянскай сям’і. Усяго ў бацькоў было дзесяць дзяцей: чатыры сыны і шэсць дачок. Бацькі жылі небагата. Таму Васіліса з сямігадовага ўзросту вымушана была працаваць на заможных гаспадароў. За працу расплачваліся збожжам, бульбай.

Мірныя працоўныя будні былі перарваны вайной. Жыццё стала яшчэ больш цяжкім. Нямецкія ўлады прапагандавалі працу ў Германіі. Абяцалі добры заробак. Некаторыя, шукаючы лепшай долі, ехалі ў Польшу, Чэхаславакію, Германію. Сярод іх была і сястра Васілісы Сцяпанаўны –Вольга. Яна паехала на працу ў Чэхаславакію. Працавала там на заводзе. Васіліса Сцяпанаўна ж  па-ранейшаму хадзіла на службу ў суседную вёску.

Зімой 1941 года пачалі прымусова вывозіць моладзь на работу ў Германію. Адбіралі моцных і здаровых хлопцаў і дзяўчат ад 15 гадоў…

І тут голас Васілісы Сцяпанаўны цішэе яшчэ больш. Кожным словам свайго аповеду яна нібы дакранаецца да ўсё такога ж пякучага, жывога болю. Сцішваючы голас, яна быццам заціскае ў сабе той боль…

У гэты спіс трапіла і Васіліса. Тады ёй было ўсяго 16 гадоў. У дзяўчыны была магчымасць застацца дома. З сем’яў, у якіх ужо быў хтосьці ў Германіі ці Чэхаславакіі, не адпраўлялі. Аднак солтыс (дарэчы, ім быў назначаны чалавек з роднай вёскі) сказаў: “Яна дома не жыве, хай едзе ў Германію”.

Усяго з вёскі ў сакавіку 1941 года ў гэты спіс трапіла каля дзесяці чалавек. Усіх, каго адпраўлялі ў Германію, выклікалі па аднаму, распытвалі, хто і што ўмее рабіць. У каго былі заможныя сем’і, той адкупіўся і застаўся на радзіме. На грузавых машынах моладзь адправілі ў Баранавічы. У Баранавічах пагрузілі ў таварныя вагоны і павезлі ў Германію. Ехалі больш за тыдзень. У вагонах было холадна, сыра. Некаторыя хварэлі. Ежа, якую сабралі родныя з сабой у дарогу, заканчвалася. Каб хоць неяк сагрэцца, на прыпынках мужчыны выскаквалі з вагонаў і збіралі дровы, ламачча для печкі-буржуйкі, якой абаграваўся вагон.

Моладзь з вагона Васілісы Сцяпанаўны высадзілі ў Франкфурце-на-Майне. Усіх адразу павезлі ў лазню, паколькі ехалі ў антысанітарных умовах. Затым іх накіравалі ў бальніцу для агляду, пасля чаго ўсіх пастроілі ў калону. Прыходзілі немцы і выбіралі людзей у якасці работнікаў. Немцы хадзілі, уважліва аглядаючы прывезеных. Прозвішча Васілісы Сцяпанаўны назвалі першым. Дзяўчына спалохалася. Бо была невысокага росту, худзенькая. Адразу ўзнікла думка: “Расстраляюць…” Аднак трывога была заўчаснай. Немец паклікаў перакладчыка, які спытаў, што ўмее рабіць дзяўчына. Тая адказала, што ў агародзе палоць, кароў даіць, гаспадарку даглядаць. Так Васіліса Сцяпанаўна трапіла ў сям’ю бурмістра. Калі бурмістр прывёз яе ў свой дом, сустрэла яе адразу ўся сям’я: жонка бурмістра, яго маці і бацька. Адразу павялі яе карміць. Пасадзілі за стол, а Васіліса глядзіць на ўсё і плача. Тады стары гаспадар выйшаў з хаты. Праз некаторы час прыйшоў разам з рускай дзяўчынай. Яна ўжо доўга жыла ў іх, таму разумела нямецкую мову. Руская дзяўчына спытала: “Чаго ты плачаш?” Васіліса адказала: “Хачу дадому”.

У сям’і бурмістра Васіліса жыла тры гады. Працавала на полі, даглядала гаспадарку, даіла кароў. Адносіліся да яе гаспадары добра. Кармілі, давалі адзенне. Васіліса Сцяпанаўна ўспамінае, як здзіўлялася, чаго дзяўчына з суседняга дома ўсё плача. Высветлілася, што тая дзяўчына з горада, і не ўмее рабіць сялянскую працу. Гаспадар жа яе б’е, бо ў яе не атрымліваецца. Тады Васіліса расказала пра гэта бурмістру. Бурмістр пайшоў да суседа. Пасля іх размовы суседскую дзяўчыну больш не білі.

Амаль тры гады Васіліса Сцяпанаўна была ў Германіі. Успамінае, што, калі было ўжо зразумела, што Германія вайну прайграла, усіх палонных і рабочых зганялі ў лагеры. Адзін рускі ўкраў адзенне ў немцаў, дык яго публічна пакаралі. Гаспадар Васілісы не пусціў дзяўчыну, каб глядзела на гэта.

Калі ў ваколіцах Франкфурта-на-Майне аб’явілі, што вайна закончылася, немцы плакалі. Паступова палонныя і тыя, хто працаваў на немцаў, пачалі вяртацца на Радзіму. Гаспадары прапаноўвалі Васілісе застацца ў іх, аднак душа рвалася на радзіму. Гаспадыня сабрала дзяўчыне ў дарогу два чамаданы. Там было і адзенне, і тканіна. Рускія, якія прыйшлі па Васілісу, сказалі: “Не, гэта не немка…”

Дарога дадому была таксама цяжкая, але перажыўшы столькі нягод, Васіліса Сцяпанаўна ўжо незважала на гэтыя часовыя нязручнасці. Цяпер ужо хвалявалася, што ўбачыць дома? Ці жывыя бацькі і малодшыя браты і сёстры? Ці вярнулася з Чэхаславакіі Вольга?

Тыдзень дарогі, шматлікіх перасадак, і вось ужо райцэнтр. У горадзе сустрэла аднасяльчанку Ніну. Разам вырашылі дабірацца да роднай вёскі. Днём дабрацца не паспелі, таму прыйшлося начаваць у горадзе. Але і тут дзяўчатам пашчасціла. Іх прытуліў мясцовы кравец. Назаўтра дзяўчаты былі ўжо дома.

Заканчваючы свой аповед, Васіліса Сцяпанаўна задумліва ўглядаецца ў акно і кажа: “Галоўнае, дзеткі, каб не было вайны…” Мы чулі гэтыя словы ўжо не раз у сваім жыцці, але зараз яны прагучалі неяк асабліва. Мабыць ад таго, што чалавек, які іх вымавіў, сапраўды ведае ім цану.

Вайтович Анастасия

ГУО «Ленинский

учебно-педагогический комплекс

ясли-сад-средняя школа»